بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مومبای در سال ۱۹۶۴ میلادی فعالیت خود را با افتتاح بخش زبان فارسی در محیط دانشگاهی کالینا کلانشهر بمبئی  یکی از دو محیط دانشگاهی خود دانشگاه مومبای آغاز کرد و در سال جاری شصتمین سال خود را با برگزاری «جشن بهار» با همت و همکاری خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران جشن گرفت.

دپارتمان زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مومبای درشصت سال مدت فعالیت خود نقش بسزایی در ترویج زبان و ادبیات فارسی در کلانشهر بمبئی داشته است. زبان و ادبیات فارسی در هند با تمدن کهن، قدمتی چندین صد ساله دارد و هنگامی که دانشگاه بمبئی در سال ۱۸۵۷ میلادی تأسیس شد، فارسی زبان رسمی و زبان نخبگان دانشگاه مومبای بود که به تدریج جای خود را به زبان انگلیسی داد.  

هم اکنون دپارتمان زبان و ادبیات فارسی دارای مقاطع مختلف کوتاه مدت (مقدماتی، میانی و پیشرفته) و دوره کارشناسی ارشد و دکتری می باشد. پس از همگیری کرونا در هند دوره های کوتاه مدت با توجه به استقبال علاقمندان به صورت آن لاین می باشد و دوره های تکمیلی به صورت تمام وقت است که دانشجویان باید در کلاس ها حضور یابند. ظرفیت پذیرش مقطع دکتری تنها پنج دانشجو می باشد.

هدف اصلی این دپارتمان اشاعه زبان و ادبیات فارسی در کلانشهر بمبئی و ایالت ماهاراشترا با توجه به سند چشم انداز ۲۰۲۰ دولت مرکزی هند است و قدمت شصت ساله این دپارتمان خود نشان دهنده اهمیت و جایگاه روابط دیرینه تاریخی و فرهنگی میان دو کشور متمدن مشرق زمین ایران و هند می باشد.

 با توجه به اهمیت ارتقاء کیفی برنامه های درسی که توسط کمیته ارزشیابی دانشگاه بمبئی ارائه شده است و در همین راستا، برنامه های درسی دوره کارشناسی ارشد این دانشگاه تغییرات مناسبی داشته و علاوه بر گنجاندن ادبیات مدرن فارسی، زبان شناسی، متون نثر، تاریخی و تصوف و هنر و معماری و غیره دوره های کارورزی نیز به آن اضافه شده است که دانشجویان می بایست در دوره کارورزی که بیشتر در خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در بمبئی می باشد شرکت کنند و واحد مورد نظر را با موفقیت به پایان رسانند.

دپارتمان زبان و ادبیات فارسی سمینارهای مختلفی با عنوان های گوناگون را با حضور اساتید، دانشجویان و علاقمندان به زبان و ادبیات فارسی برگزار می کند که مورد توجه و استقبال قرار می گیرد. در این سمینارها اساتید مقالات خود را به دبیرخانه سمینار ارسال می کنند و در نهایت در قالب مجموعه مقالات به چاپ می رسد. 

دپارتمان زبان و ادبیات فارسی با توجه به شصتمین سالگرد تاسیس خود که در هند به جشن الماس یا به اصطلاح دایمند جوبلی معروف است جشنی را با همت و پشتیبانی خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در بمبئی برگزار و در حاشیه این جشن نمایشگاه صنایع دستی، هنر و نقاشی بر پا کرد. در این جشن گروه های موسیقی محلی با اشعار فارسی و قوالی و تأتر نیز حضور داشتند که برنامه های مفرح و جالبی را به نمایش گذاشتند. در جشن نوروز جناب آقای رضایی سرپرست سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران و جناب آقای محمد رضا فاضل وابسته فرهنگی و مسئول خانه فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در بمبئی حضور داشتند. این رویداد و سمینار ها نقش مهمی در حفظ و ترویج فرهنگ ایرانی در جامعه هند داشته است و علاقمندان به زبان فارسی آشنا شده اند و توانسته اند که علاقمندان زیادی به فراگیری این زبان را نیز جذب کنند.

چشم انداز آینده دپارتمان زبان و ادبیات فارسی:

دپارتمان زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بمبئی قصد دارد با تقویت همکاری‌های بین‌المللی، به‌ روز رسانی برنامه‌های درسی و گسترش تحقیقات در موضوعات معاصر فارسی، برنامه ها و دوره های زبان و ادبیات فارسی خود را بیش از پیش تقویت و دوره های جدیدی در موضوعات روز همچون سکه شناسی، کتیبه شناسی و غیره برگزار کند. علاوه بر آن، قصد دارد مشارکت جامعه و آگاهی عمومی را در مورد اهمیت  آموزش و تحقیق در مورد فارسی  جهت درک میراث فرهنگی هند را افزایش دهد.

به طور خلاصه، دپارتمان زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بمبئی در ۶۰ سال گذشته سهم  قابل توجهی برای ترویج این زیان شیرین در کلانشهر بمبئی و ایالت ماهاراشترا و در میان جامعه هند داشته است و تلاش های مستمر برای افزایش مطالعه زبان و فرهنگ فارسی در هند نیز ادامه دارد.

رئیس دپارتمان زبان و ادبیات فارسی به عهده سرکار خانم دکتر سکینه خان می باشد.

علاقمندان می توانند جهت استفاده و بهره برداری به تارنمایی بخش زبان و ادبیات فارسی https://mu.ac.in/department-of-persian  مراجعه فرمایند. 

تهیه کننده: محمد علی ابوطالبی منصوری